Rodzaje licencji oprogramowania komputerowego

Licencje na oprogramowanie sprzedawane:

OEM (original Equipment Manufacturer) – czyli producent oryginalnego wyposażenia. Innymi słowy skrót oznacza firmę sprzedającą produkty innych firm pod własną marką. Może to być oprogramowanie, ale i sprzęt np. płyta główna lub karta graficzna. Produkt oznaczony jako OEM jest tańszy niż wersja BOX, jednak sam producent nie musi dbać o pomoc techniczną czy sterowniki. O takie elementy musi zatroszczyć się sprzedawca. Jedną z najważniejszych cech oprogramowania OEM jest brak możliwości jego samodzielnego odsprzedania, a nawet zainstalowania na innym komputerze należącym do tego samego właściciela. Oczywiście istnieją pewne wyjątki jak możliwość sprzedaży systemu wraz z komputerem czy wymiana podzespołów na nowe. Przed dokonaniem jakichkolwiek zmian warto zadzwonić na infolinię producenta (np. Microsoftu) i upewnić się, że jest to dozwolone, a sam użytkownik nie straci prawa do użytkowania oprogramowania. Przykładem tego typu praktyki jest system operacyjny Windows 7, który zostaje przypisany do płyty głównej.

Box – jedna z wersji sprzedaży sprzętu i oprogramowania komputerowego. Jest to wersja pudełkowa, zwana także “pełną”. Produkty w wersji Box wyposażone są najczęściej w tekturowe opakowanie (stąd angielska nazwa), dodatkowe okablowanie oraz oprogramowanie, a także często aplikacje multimedialne i gry. Jest to najdroższa ze sprzedawanych masowo wersji. W odróżnieniu od wersji Original Equipment Manufacturer (OEM), oprogramowanie Box może być zainstalowane na dowolnym komputerze posiadanym przez użytkownika tego oprogramowania. W odróżnieniu od oprogramowania OEM, które jest przypisane do urządzenia, na którym jest zainstalowane, oprogramowanie BOX można wielokrotnie przenosić pomiędzy komputerami – jest przypisane do użytkownika. Microsoft Office typu Box jeden użytkownik może używać na komputerze i dodatkowo na laptopie – w ten sposób, jeżeli osoba używa dwóch maszyn, taniej będzie kupić jedną wersję box zamiast dwóch wersji OEM.

Licencje na oprogramowanie komputerowe

Adware (oprogramowanie reklamowe) – rodzaj (i typ) licencji oprogramowania. Adware jest oprogramowaniem rozpowszechnianym za darmo, którego producent otrzymuje wynagrodzenie za wyświetlanie reklam zlecanych przez sponsorów. Mianem adware określa się również rodzaj szkodliwego oprogramowania, które w natrętny sposób wyświetla niepożądane przez odbiorcę reklamy.

Pojęcie to można rozumieć jako rodzaj (i typ) licencji oprogramowania (zazwyczaj zamkniętego). Rozumiany w tym sensie adware jest niegroźnym oprogramowaniem, rozpowszechnianym za darmo, ale zawierającym moduły odpowiadające za wyświetlanie reklam, zwykle w postaci banerów. Wydawca oprogramowania zarabia właśnie na tych reklamach i zwykle oferuje również możliwość zakupu wersji programu pozbawionej reklam. Kod typu adware najczęściej się spotyka w aplikacjach łączących się z Internetem ze względu na możliwość dostosowania i wymiany wyświetlanych bannerów. Szczególnie znanym tego typu programem jest w Polsce komunikator Gadu-Gadu. Podobnie jak w przypadku innych reklam internetowych możliwe jest ich zablokowanie za pomocą odpowiednio skonfigurowanych serwerów pośredniczących HTTP.

Freeware – licencja oprogramowania umożliwiająca darmowe rozprowadzanie aplikacji bez ujawnienia kodu źródłowego. Czasami licencja freeware zawiera dodatkowe ograniczenia (np. część freeware jest całkowicie darmowa jedynie do użytku domowego). Sam termin został wymyślony przez Andrew Fluegelmana. Programy na licencji freeware mogą być nieodpłatnie wykorzystywane, jednak zabrania się czerpania korzyści finansowych z ich dystrybucji przez osoby trzecie. Licencja nie dotyczy dystrybucji produktów (dokumentów, grafiki, innych programów itd.) stworzonych przy użyciu programów na licencji freeware, więc nie ogranicza możliwości ani nie narzuca konieczności pobierania opłat za wytworzone produkty. Termin freeware bywa również używany jako synonim oprogramowania objętego tą licencją.

Open Source (otwarte oprogramowanie) to alternatywa dla Freeware (wolne oprogramowanie), którego celem jest istnienie swobodnego dostępu do oprogramowania dla wszystkich jego uczestników. Zapewnia swoim użytkownikom prawo do legalnego oraz darmowego uruchamiania, kopiowania, rozpowszechniania, analizowania, modyfikacji oraz ulepszania i rozbudowy istniejących produktów.Niektóre firmy, znane głównie z komercyjnego oprogramowania, jak choćby Sun Microsystems i IBM współpracowały w tworzeniu otwartego, a także wolnego oprogramowania w celu walki z monopolem i zdobycia udziałów w rynku dla siebie. Innym przykładem jest Netscape Communications, która w wyniku stworzenia przeglądarki Firefox zdobyła udziały kosztem Internet Explorer.

• Apple oferuje darmowy system operacyjny Darwin, podczas gdy sprzedawany jest Mac OS X.
• Canonical Ltd. dostarcza system Ubuntu za darmo, koncentrując się na sprzedaży jego płatnej obsługi technicznej.
• MySQL jest darmowy, kiedy wsparcie i dodatkowe funkcje zarezerwowane są dla płatnej wersji Enterprise.
• Novell oferuje openSUSE za darmo za pośrednictwem openSUSE Project, sprzedając SUSE Linux Enterprise (SLE).
• Oracle – zamknięta edycja VirtualBox jest darmowa na użytek indywidualny, gdy firmy muszą zapłacić za wykorzystywanie (jest też wersja do użytku dla każdego).
• Red Hat oferuje system Fedora za darmo za pośrednictwem Fedora Project, sprzedając Red Hat Enterprise Linux (RHEL).
• Untangle oferuje podstawowy Lite Package za darmo, gdy rozszerzone wersje Standard i Premium są płatne.

Shareware – rodzaj oprogramowania zamkniętego, które jest bezpłatnie rozpowszechniane i którego kopiami wolno się dzielić, jednak korzystanie z jego pełnej funkcjonalności wymaga wniesienia określonych opłat po pewnym okresie użytkowania lub zakupu licencji.

Rodzaje modeli licencjonowania Shareware
Oprogramowanie typu shareware może być udostępniane w oparciu o kilka różnych modeli licencjonowania, których cechą wspólną jest jednak skłonienie użytkownika do wniesienia opłaty za jego użytkowanie w różnorodny sposób^[2]:

Adware – oprogramowanie, którego użytkowanie wymaga wyrażenia zgody na emisję reklam lub wykupienie pełnej licencji aby wyłączyć reklamy

Demoware – oprogramowanie dystrybuowane w wersji umożliwiającej zapoznanie się z nim bez wnoszenia opłat jednak nie w pełni funkcjonalne^]; dzieli się je dalej na:

• crippleware – mające tak znaczące ograniczenia funkcjonalności, że jest praktycznie bezużyteczne ale umożliwia zapoznanie się z jego interfejsem i podstawowymi funkcjami; włączenie pełnej funkcjonalności wymaga wykupienie pełnej licencji
• trialware – mające pełną lub prawie pełną funkcjonalność ale ograniczoną czasowo lub co do liczby uruchomień; po okresie testowym o ile użytkownik nie wykupi pełnej licencji oprogramowanie przechodzi w tryb crippleware, freemium, jest blokowane całkowicie lub zostaje automatycznie odinstalowane

Donationware – oprogramowanie, które można używać swobodnie bezpłatne, ale które prosi w momencie instalacji, aktualizacji, lub okresowo emituje prośby o wniesienie dobrowolnego datku dla twórców oprogramowania lub na określony cel społeczny

Nagware – oprogramowanie, które okresowo lub przy każdym uruchomieniu wymusza wniesienie opłaty za użytkowanie za pomocą częstej emisji uciążliwych ponagleń; wniesienie opłaty wyłącza emisję ponagleń na czas na jaki użytkownik wykupuje licencji

Freemium – oprogramowanie, które oferuje pewien bezpłatny zakres użyteczności na czas nieokreślony, natomiast dostęp do części funkcji bardziej zaawansowanych wymaga wykupienia pełnej licencji.

Wersja demonstracyjna, demoware, demo, wersja pokazowa, próbna – wersja zwykle komercyjnego programu komputerowego. Zazwyczaj jest to wersja o ograniczonej funkcjonalności w stosunku do wersji pełnej lub wersja pełna o ograniczonej czasowo możliwości wykorzystania. W przypadku gier komputerowych jest to zwykle jeden poziom z finalnej produkcji. Firma Novell specjalizująca się w oprogramowaniu sieciowym, umożliwiającym dostęp do serwera setkom klientów jako demo udostępnia oprogramowanie umożliwiające dostęp 2 klientów. Wersje demo są dołączane do czasopism tematycznych, dostępne są także w Internecie zwłaszcza na stronach producenta oprogramowania. Bywają także dema wysyłane na podany adres po zamówieniu złożonym elektronicznie przy czym zamawiający pokrywa koszt przesyłki oraz koszt nagrania i nośników. Niektóre firmy jako demo traktują starsze, pełne wersje swojego oprogramowania. Dzieje się tak, gdy w nowszej wersji uzyskano znaczną poprawę funkcjonalności lub gdy system operacyjny starszego oprogramowania stracił na znaczeniu.

Trial (z ang. próba) – rodzaj licencji na programy komputerowe polegający na tym, że można go używać przez z góry ustalony czas (od 7 do 90 dni). Czasami zamiast ograniczenia na liczbę dni jest ograniczenie na liczbę uruchomień programu. Programy na tej licencji są w pełni funkcjonalne. Po upływie ustalonego czasu, zgodnie z licencją wymagane jest uzyskanie wersji pełnej programu albo usunięcie go z dysku twardego. Większość tego typu programów po upływie tego czasu blokuje działanie części lub całości funkcjonalności do czasu zakupienia pełnej licencji i wprowadzenia klucza odblokowującego. Zazwyczaj wersje próbne rozprowadzane są na tej licencji.

Domena publiczna (ang. public domain) – w najwęższym znaczeniu twórczość, z której można korzystać bez ograniczeń wynikających z uprawnień, które mają posiadacze autorskich praw majątkowych, gdyż prawa te wygasły lub twórczość ta nigdy nie była lub nie jest przedmiotem prawa autorskiego. Pojęcie to wywodzi się z angielskiego systemu common law i początkowo oznaczało grunty należące do państwa, które zostały udostępnione do bezpłatnego użytku publicznego. Później znaczenie tego terminu zostało rozciągnięte na sferę prawa autorskiego. Pojęcie to jest nie tyle ściśle zdefiniowanym terminem prawniczym, co raczej popularną nazwą koncepcji, zgodnie z którą istnienie zasobu twórczości dostępnej bez ograniczeń dla każdego jest warunkiem swobodnego rozwoju kultury i nauki. W związku z tym czas i zakres ochrony autorskoprawnej oraz patentowej powinien stanowić kompromis między interesami twórców i społeczeństwa. W tym znaczeniu pojęcie to pojawia się np. w dokumentach i dyskusjach Światowej Organizacji Własności Intelektualnej. W dokumentach tych pojęcie to ma znaczenie znacznie szersze niż tylko zbiór dzieł, do których nie występuje ograniczenie dostępu ze względu na ochronę praw autorskich, ale ogólnie do wszystkich, które nie mają finansowych lub instytucjonalnych barier publicznego wykorzystania – np. dostępnych na tzw. wolnych licencjach. W zbliżony sposób definiuje też to pojęcie UNESCO.

Beerware – licencja oprogramowania pozwalająca użytkownikowi końcowemu na dowolne korzystanie z oprogramowania pod warunkiem, że w przypadku spotkania autora użytkownik postawi mu piwo.

Licencję wymyślił John Bristor 25 kwietnia 1987 roku. Od tamtego czasu powstało wiele programów dystrybuowanych na jej podstawie, zmieniano też jej znaczenie (np. na tak, by użytkownik był zobligowany jedynie do wypicia piwa „za zdrowie” autora.

Poniżej zamieszczony jest tekst licencji beerware przygotowany przez Poula-Henninga Kampa, jednego z twórców FreeBSD:

 * “THE BEER-WARE LICENSE” (Revision 42):

 * <phk@FreeBSD.ORG> wrote this file. As long as you retain this notice you

 * can do whatever you want with this stuff. If we meet some day, and you think

 * this stuff is worth it, you can buy me a beer in return Poul-Henning Kamp

Licencja Artystyczna (lub Twórcza, ang. Artistic License) – licencja oprogramowania używana głównie dla Perla, PHP i modułów CPAN oraz projektu Parrot, najczęściej alternatywnie do Powszechnej Licencji Publicznej GNU (GNU GPL), czyli jako licencja Perla. Autorem tekstu licencji jest Larry Wall. Pierwsze brzmienie licencji (tzw. Pierwotna Licencja Artystyczna) zawierało niejasności, które nie pozwoliły na uznanie jej przez projekt GNU za zgodną z licencjami wolnego oprogramowania, dlatego powstała tzw. Wyjaśniona Licencja Artystyczna, pozbawiona tej wady – podobnie jak ich nowsza wersja, Licencja Artystyczna 2.0. Osoba modyfikująca oprogramowanie podlegające tej licencji, może upowszechniać zmienioną wersję jako oryginał oraz pobierać za nią opłatę. Do zmodyfikowanego programu może być dołączona jego pierwotna wersja, lecz nie jest to konieczne. Autor modyfikacji jest jedynie zobowiązany do wskazania wprowadzonych zmian. W myśl Licencji Artystycznej wszelkie modyfikacje oryginalnego kodu muszą spełnić jeden z poniższych warunków: zostać udostępnione do dyspozycji jego autorom wyraźnie zmienić nazwę i odpowiednie narzędzia tak, aby nie wchodziły w konflikt z oryginalną gałęzią pozwolić i zachęcać użytkowników zmienionej wersji do swobodnego udostępniania

MOLP (Microsoft Open License Program), OLP – program licencyjny Microsoft, umożliwiający instytucjom komercyjnym i organizacjom (z sektorów administracji państwowej, edukacji, służby zdrowia, organizacji charytatywnych i organizacji międzynarodowych) nabywanie na korzystnych warunkach grupowych licencji oprogramowania Microsoftu. Najpopularniejszy obok wersji Original Equipment Manufacturer.

Korzystny cenowo zwłaszcza dla edukacji, poza tym cenowo zbliżony do wersji BOX.

Obejmuje trzy programy (2013):

• Open
• Open Value (w dwu wariantach: ‘company wide’ i ‘non-company wide’)
• Open Value Subscription.

Affero General Public License (Affero GPL) – oznacza dwie licencje wolnego oprogramowania:

1. Affero General Public License, wersja 1 (wydana przez Affero, Inc, bazująca na drugiej wersji GNU General Public License oraz
2. GNU Affero General Public License, wersja 3 (wydana przez Free Software Foundation w listopadzie 2007 roku, ściśle bazująca na GNU General Public License, wersja 3.

Obydwie wersje Affero GPL zostały zaprojektowane by naprawić niedoskonałości zwykłej licencji GNU GPL w środowisku aplikacji uruchamianych po stronie serwera (na przykład serwisy webowe), gdy nie dochodzi w rzeczywistości do dystrybucji oprogramowania, co nie nakłada na użytkownika obowiązku udostępnienia kodu źródłowego aplikacji.

Free Software Foundation zaleca, aby GNU AGPLv3 była używana dla każdego rodzaju oprogramowania, które będzie uruchamiane przez sieć.

Postcardware (lub Cardware) – rodzaj licencji oprogramowania wywodzący się od Freeware i Shareware. Używany przez autorów, którzy udostępniają swoje programy za darmo: w zamian za to oczekują, że użytkownik prześle im kartkę pocztową (najczęściej z miejscowości, w której mieszka). Wymóg ten bywa mniej lub bardziej kategoryczny w zależności od konkretnej licencji. Niektóre uzależniają od tego legalność używania programu, inne pozostawiają to dobrej woli użytkownika jako sposób na wyrażenie wdzięczności autorowi. Istnieje też wersja emailware wymagająca przysłania e-maila. Pierwszym programem rozpowszechnianym jako postcardware był JPEGView Aarona Gilesa. Innym znanym przykładem jest gra Ancient Domains of Mystery, dzięki której autor kolekcjonuje kartki pocztowe z całego świata.